De Peel in Noord-Limburg heeft een rijke geschiedenis, en een intrigerend hoofdstuk daarvan is dat van de turfstekers. Dit verhaal is doordrenkt met hard werken, ontberingen en de drang om de kost te verdienen in een ruig en uitdagend landschap. Het is een geschiedenis die ons inzicht geeft in de pioniersgeest van mensen die in deze regio hebben gewoond en gewerkt.
Hard werk onder zware omstandigheden
Turfsteken, het winnen van veen, begon in de 17e eeuw en floreerde vooral in de 18e en 19e eeuw. Veen was een belangrijke grondstof in die tijd en werd gebruikt als brandstof in huishoudens en industrieën. De Peel bood een overvloed aan veengebieden, maar het winnen ervan was geen sinecure. De turfgravers werkten onder zware omstandigheden. Ze moesten zich vaak een weg banen door moerassige terreinen en staken de turf in blokken uit de grond. Deze blokken werden gedroogd en vervolgens als brandstof gebruikt.
Het leven van de turfstekers was hard en zeker niet eenvoudig. Ze leefden vaak in kleine hutten in de buurt van de veenputten en werkten lange uren in barre weersomstandigheden. Hun werk was seizoensgebonden, en in de wintermaanden keerden velen van hen terug naar huis, waar ze hun inkomen probeerden aan te vullen met ander werk, zoals weven.
Veerkracht
Wat deze geschiedenis zo fascinerend maakt, is de veerkracht van de turfstekers. Ze waren bereid om alle ontberingen te doorstaan om hun gezinnen te onderhouden. Tegelijkertijd hadden ze een diepe verbondenheid met het land waarop ze werkten. De Peel bood hen niet alleen werk, maar ook een gevoel van gemeenschap en identiteit.
Naarmate de industriële revolutie vorderde, veranderde de vraag naar turf. Steenkool werd de dominante brandstof, en de turfwinning in De Peel liep terug. De veenputten werden verlaten, en de turfstekers moesten op zoek naar ander werk. De geschiedenis van de turfstekers vervaagt langzaam in de tijd, maar hun nalatenschap leeft voort in de veenachtige landschappen van De Peel en in de verhalen die nog steeds worden doorgegeven.
Blijvende herinnering
De geschiedenis van de turfstekers in De Peel is een herinnering aan de vastberadenheid van mensen om in moeilijke omstandigheden te overleven. Het is een verhaal van hard werken, doorzettingsvermogen en de band tussen mens en natuur. Als we langs de uitgestrekte veenputten van De Peel lopen, kunnen we ons verwonderen over de mensen die hier ooit hebben gewerkt en de veenlagen hebben blootgelegd. Hun verhaal verdient het om verteld en herinnerd te worden, als een eerbetoon aan hun onverzettelijkheid en vastberadenheid.
In het Peelmuseum in America proeft u de sfeer van het harde leven van de noeste peelarbeiders. Bij de toegangsprijs is een rondleiding met gids inbegrepen. Buiten de openingstijden is het op aanvraag mogelijk met een groep het museum te bezoeken. www.peelmuseum.nl
Een ander leuk museum is De Peelstreek in Ysselsteyn, waar u aan de hand van schilderijen en een PowerPointpresentatie een mooi inkijkje krijgt in de turfafgravingen, ontginningen, oude grenzen en grenskwesties én het ontstaan van Ysselsteyn in 2021. www.depeelstreek.nl
In het Museum Klok & Peel in Asten leer je niet alleen alles over klokken van over de hele wereld, luid je zelf een klok of kun je carillon bespelen, maar kom je ook alles te weten ook over de rijke natuurhistorie van de Peelregio. Volgens de ANWB ‘het leukste uitje van Brabant’. www.museumklokenpeel.nl
